VERGİ REVİZYONU 4. BASKI GÜNCELLEMELERİ
Kitabın 185. sayfasında bulunan indirimli kurumlar vergisi uygulaması ekleri
29.05.2025 TARİHİNDEN SONRA TEMİN EDİLMİŞ YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNE YÖNELİK UYGULAMA
YENİ YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ
29.05.2025 tarihinden itibaren Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında gerçekleşecek yatırımlara uygulanan teşviklerde birtakım değişikliklere gidildi. Yeni Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yapılacak yatırımlar, aşağıdaki başlıklarda belirtilen faaliyet konuları ve yatırımlardan uygun olan sınıfın desteklerinden yararlanabilecektir.
Yeni Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamı
- Türkiye Yüz Yılı Kalkınma Hamlesi a Teknoloji Hamlesi
Öncelikli ürün listesinde yer alan ürün ve konulara yönelik yüksek katma değerli yatırımlar desteklenmektedir.
Destekler;
| KDV istisnası | |
| Gümrük Vergisi muafiyeti | |
| Yatırım yeri tahsisi | |
| Yatırıma Katkı Oranı | %50 |
| Vergi indirim Oranı | %60 |
| Sigorta primi ve işveren hissesi desteği | 6. Bölge |
| Faiz ve kâr payı desteği | %40 |
| Makine desteği | %25 |
b. Yerel Kalkınma Hamlesi
Entegre hayvancılık, entegre gıda işleme yatırımları, katma değerli imalat yatırımları, gibi illerin potansiyellerine göre seçilecek yatırım konuları desteklenmektedir.
Destekler;
| KDV istisnası | |
| Gümrük Vergisi muafiyeti | |
| Yatırım yeri tahsisi | |
| Yatırıma Katkı Oranı | %50 |
| Vergi indirim Oranı | %60 |
| Sigorta primi ve işveren hissesi desteği | 6. Bölge |
| Faiz ve kâr payı desteği | %40 |
| Makine desteği | %25 |
c. Stratejik Hamle
Katma değeri yüksek, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığını azaltacak ve Ar-Ge içeriği yüksek yatırımlar desteklenir. İleri teknoloji makine, yeni nesil mobilite, ilaç etken maddesi, yarı iletken üretimi, gibi stratejik ve kritik konulardaki yatırımlar desteklenmektedir.
Destekler;
| KDV istisnası | |
| Gümrük Vergisi muafiyeti | |
| Yatırım yeri tahsisi | |
| Yatırıma Katkı Oranı | %40 |
| Vergi indirim Oranı | %60 |
| Sigorta primi ve işveren hissesi desteği | 6. Bölge |
| Faiz ve kâr payı desteği | %30 |
| Makine desteği | %25 |
2. Sektörel ve Bölgesel Teşvik Sistemi a
a. Öncelikli Yatırım
Yeşil dönüşüm, dijital dönüşüm, orta yüksek ve yüksek teknolojili ürün üretimi, madencilik yatırımları, lisanssız elektrik üretimi, gibi seçili yatırım konuları desteklenmektedir.
Destekler;
| KDV istisnası | |
| Gümrük Vergisi muafiyeti | |
| Yatırım yeri tahsisi | |
| Yatırıma Katkı Oranı | %30 |
| Vergi indirim Oranı | %60 |
| Sigorta primi işveren hissesi desteği | |
| Sigorta primi işçi hissesi desteği | 6. Bölge |
| Faiz ve kâr payı desteği | %25 |
b. Hedef Yatırım
İmalat sanayi yatırımları, hizmet sektörü yatırımları, seracılık, entegre hayvancılık yatırımları, enerji ve madencilik yatırım konuları geniş tabanlı olarak desteklenmektedir.
Eski yatırım teşvik sisteminde en çok karşımıza çıkan bölgesel teşvik yatırımları, yeni dönemde çoğunlukla hedef yatırım olarak belgelendirilmektedir.
| KDV istisnası | |
| Gümrük Vergisi muafiyeti | |
| Yatırım yeri tahsisi | |
| Yatırıma Katkı Oranı | %20 |
| Vergi indirim Oranı | %60 |
| Sigorta primi işveren hissesi desteği | |
| Sigorta primi işçi hissesi desteği | 6. Bölge |
| Faiz ve kâr payı desteği | %25 |
Örnek
Parlak Tasarım A.Ş. bilgisayar çantası üretimi konusunda 30.06.2025 tarihinde temin ettiği YTB kapsamında 6.000.000 ₺ tutarında makine teçhizat yatırımını tamamlamıştır. İşletme 25.08.2025 tarihinde faaliyete geçmiş ve 2025 hesap döneminde 4.000.000 ₺ vergi matrahı oluşmuştur.
Çözüm
Bilgisayar çantası imalatı, yeni yatırım teşvik sistemi kapsamında “Hedef Yatırım” olarak belgelendirilmektedir.
Yatırıma Katkı Oranı%20,
Vergi indirim oranı; %60 olacaktır.
Yatırıma katkı tutarı: Yatırım Tutarı * Yatırıma Katkı Oranı
6.000.000*%20= 1.200.000 ₺ olacaktır.
Vergi indirim oranı;
2025 yılında kurumlar vergisi oranı %25‘dir.
İndirilecek vergi oranı (vazgeçilen oran) %25*%60= %15 olacaktır. Yatırıma katkı tutarının tamamına indirimli kurumlar vergisi oranı uygulanabilmesi için gereken toplam matrah
İhtiyaç duyulan matrah (İndirim Uygulanabilecek Azami Matrah)
| İhtiyaç Duyulan Matrah: | Yatırıma Katkı Tutarı / Vazgeçilen Kurumlar Vergisi Oranı |
formülüyle hesaplanır.
1.200.000/0,15=8.000.000 ₺’dir.
İndirimli kurumlar vergisi oranı;
| İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı: | Kurumlar Vergisi Oranı – Vergi İndirim Oranı |
formülüyle hesaplanır.
%25-%15= %10
2025 yılı vergi matrahı 8.000.000 ₺’nin altında olması sebebiyle (4.000.000) matrahın tamamına indirimli kurumlar vergisi uygulanabilecektir.
Bu durumda 2025 yılında hesaplanan Kurumlar vergisi;
4.000.000*%10=400.000 ₺ olacaktır.
Yatırım Teşvik Belgesi olmasaydı hesaplanacak kurumlar vergisi aşağıdaki gibi olacaktı.
4.000.000*%25 = 1.000.000 ₺
Bakanlık tarafından 2025 yılı için karşılanan yatırıma katkı tutarı;
1.000.000 – 400.000 = 600.000 ₺’dir.
Devreden yatırıma katkı tutarı ise;
| Toplam Yatırıma Katkı Tutarı | 1.200.000 |
| Kullanılan Yatırıma Katkı Tutarı | (600.000) |
| Devreden Yatırıma Katkı Tutarı | 600.000 |
Yatırımın tamamlanmış olması sebebiyle devreden tutar endekslemeye tabi tutulabilecektir.
Kitabın 288. sayfasında bulunan yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulamsı güncellemesi
YURT İÇİ ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI
Kurumlar vergisi Kanununun 32. maddesinde Kurumlar vergisi ve geçici vergi oranları belirtilmiştir.
32/A maddesinde İndirimli Kurumlar Vergisi uygulaması belirtilmiştir.
Kurumlar vergisi Kanununun 32/C Maddesinde Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisinin şartları belirlenmiştir.
KVK 32/C Madde hükmü uyarınca 01.01.2025 tarihinden itibaren Kurumlar Vergisi Kanununun 32 nci ve 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamaz.
Yurt içi asgari kurumlar vergisi hesaplanırken kurum kazancından aşağıdaki istisna ve indirimler düşülebilir:
– KVK 5/1-a iştirak kazancı istisnası,
– KVK 5/1-b yurt dışı iştirak kazancı istisnası
– KVK 5/1-c yurt dışı iştirak hisselerinin elden çıkartılmasından kaynaklanan istisna
– KVK 5/1-ç Emisyon prim kazanç istisnası
– KVK 5/1-i Risturn kazanç istisnası
– KVK 5/1-j Sat Kirala Geri Al istisnası
– Yurt dışı inşaat, onarım, montaj ve teknik hizmetler kazanç istisnası KVK 5/1-h)
– KVK 5/1-k Varlık kiralama işlemlerinden elde edilen kazanç istisnası
– KVK 5/1-d istisnası (sahip oldukları taşınmazlardan elde edilen kazançlar hariç)
– 4490 Sayılı Kanun kapsamında TUGS istisnası
– 3218 Sayılı Kanun kapsamında Serbest Bölge Kazanç İstisnası
– 4691 Sayılı Kanun kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki kazanç istisnası
– Ar-Ge ve tasarım indirimi
– KVK 10/1-g Girişim sermayesi fonu indirimi
– KVK 10/1-h Korumalı iş yeri indirimi
– Geçmiş yıllara ait zararlar
– Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddenin altıncı, yedinci ve sekizinci fıkraları uyarınca, payları BİST’te ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumlar için belli bir süreye kadar 2 puan indirim
– İhracat yapan kurumlar için 5 puan indirim
– Sanayi Sicil Belgesine sahip ve fiilen üretim yapan kurumlar için ise 1 puan indirimli kurumlar vergisi
– 2 Ağustos 2024 tarihi öncesinde (maddenin yürürlük tarihi) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış olan teşvik belgelerindeki yatırıma katkı tutarlarının kullanılması nedeniyle 32/A maddesi hükmüne istinaden ilgili hesap döneminde alınmayan vergi, indirilecektir
Üzerinden %10 vergi hesaplanacak olan kurum kazancı = Ticari bilanço karı + KKEG – yukarda belirtilen istisna ve indirimler formülüyle tespit edilecektir.
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Hesaplanırken Kurum Kazancından Düşülemeyecek İstisna ve İndirimler
– Yatırım fon ve ortaklığı kazancı istisnası (Taşınmazlardan elde edilen kazançlar) (5520 sayılı Kanun madde 5/1-d)
– Taşınmaz, iştirak hisseleri ve fon satış kazancı istisnası (5520 sayılı Kanun madde 5/1-e)
– Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine veya TMSF’ye borçlu durumda olanların taşınmaz veya iştirak hisselerinin satış kazancı istisnası (5520 sayılı Kanun madde 5/1-f)
– Yurt dışı şube kazançları istisnası (5520 sayılı Kanun madde 5/1-g)
– Eğitim ve öğretim kazanç istisnası (5520 sayılı Kanun madde 5/1-ı)
– Yabancı fon kazançlarının vergilendirilmesinde yönetici şirketlere ilişkin kazanç istisnası (KVK 5/A)
– Sınai mülkiyet hakları satış kazancı istisnası (KVK 5/B)
– Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazanç istisnası
– Kur korumalı mevduat ve katılım hesaplarından elde edilen kazanç istisnası (5520 sayılı Kanun geçici madde 14)
– Özel kanunlarda yer alan ve asgari vergi matrahına dahil edilmesi gereken diğer istisnalar
– Sponsorluk harcamalarında indirim (5520 sayılı Kanun madde 10/1-b)
– Bağış ve yardımlarda indirim (5520 sayılı Kanun madde 10/1-c)
– Eğitim ve sağlık tesisleri ile yurt inşaatlarına ilişkin bağış ve yardımlarda indirim (5520 sayılı Kanun madde 10/1-ç)
– Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlarda indirim (5520 sayılı Kanun madde 10/1-d)
– Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan bağışlarda indirim (5520 sayılı Kanun madde 10/1-e)
– Kızılay Derneği ile Yeşilay Cemiyetine yapılan nakdi bağış ve yardımlarda indirim (5520 sayılı Kanun madde 10/1-f)
– Yurt dışına verilen yazılım, mühendislik, eğitim ve sağlık hizmetleri kazanç indirimi (5520 sayılı Kanun madde 10/1-ğ)
– Nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi (5520 sayılı Kanun madde 10/1-ı)
– İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde faaliyette bulunan kurumların elde ettiği kazançlarda indirim (5520 sayılı Kanun madde 10/1-i)
– Yatırım indirimi istisnası (193 sayılı Kanun mülga 19, geçici 61 ve geçici 69)
– Tekno girişim sermaye desteği indirimi (5746 sayılı Kanun madde 3/5)
– Teknokent sermaye desteği indirimi (4691 sayılı Kanun geçici madde 4 )
– Özel kanunlarda yer alan ve asgari vergi matrahına dahil edilmesi gereken diğer indirimler
– 5520 sayılı Kanun ile diğer Kanunlarda yer alan istisna ve indirimlerdir.
Örnek
Kırmızı Halı A.Ş. turizm, restoran ve yazılım konusunda faaliyet göstermektedir. 2025 hesap dönemi faaliyet sonuçları aşağıdaki gibidir.
| Ticari Bilanço karı | 18.000.000 |
| KKEG | 500.000 |
| İştirak kazancı | 600.000 |
| Taşınmaz satış kazancı | 2.800.000 |
| 2024 yılı zararı | 650.000 |
| Tasarım indirimi | 1.000.000 |
| Amatör branş sponsorluk | 550.000 |
| Yurt dışına verilen teknik hizmetlerden kazanç | 12.000.000 |
Çözüm
| Kurumlar | Asgari Kurumlar | |
| T.B.K | 18.000.000 | 18.000.000 |
| KKEG | 500.000 | 500.000 |
| KVK 5/1-a | 600.000 | 600.000 |
| KVK 5/1-e (%25) | 700.000 | – |
| G.Y.Z. | 650.000 | 650.000 |
| Tasarım İndirimi | 1.000.000 | 1.000.000 |
| KVK 10/1-b | 550.000 | – |
| KVK 10/1-ğ (%80) | 9.600.000 | – |
| Matrah | 5.400.000 | 16.250.000 |
| Kurumlar Vergisi | (%25) 1.350.000 | (%10) 1.625.000 |
Karşılaştırma sonunda büyük olan tutar 1.625.000 ₺ dikkate alınır.
Kitabın 331. sayfasında bulunan azalan bakiyeler usulü bölümünün güncellemesi
Amortisman ayırma yöntemleri;
Normal amortisman,
Azalan bakiyeler usulü,
Fevkalade amortisman,
Kıst amortisman,
Madenlerde amortisman şeklindedir.
Normal amortisman yöntemi;
Mükellefler Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerini, bu kıymetlerin faydalı ömrüne göre Maliye Bakanlığı’nca tespit ve ilan edilecek oranlar üzerinden itfa ederler. İlan edilecek oranların tespitinde iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır. Normal Amortisman maddi duran varlık değerinin faydalı ömür (tahmini kullanılma süresi) sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Azalan bakiyeler usulü;
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler.
Bu usulde uygulanacak amortisman nispeti %50’yi geçmemek üzere normal amortisman nispetinin iki katıdır.
Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.
Firmaların karlı tamamladığı ve enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde azalan bakiyeler yöntemi işletme lehine olacaktır.
Ancak bir iktisadi değer üzerinden normal amortisman usulüne göre amortisman ayrılmasına başlandıktan sonra bu usulden dönülemez ve sonraki yıllarda azalan bakiyeler yöntemi uygulanamaz.
Örnek
Binek otomobillerin kiralanması ve işletilmesi faaliyetiyle mükellefiyet kaydı bulunan Altın Kanyon A.Ş. 01.10.2025 tarihinde araçlarına ek olarak 3 adet yeni binek otomobil satın almıştır. Kiralama amacıyla kullanılmak üzere aktife kaydedilen otomobillerin KDV hariç alış bedeli 7.500.000 ₺’dir. Ekonomik ömrü 5 yıl olan otomobillerin amortisman uygulaması için azalan bakiyeler yöntemini seçmiştir.
Çözüm
Bilindiği üzere binek otomobillerde finansman gider kısıtlaması uygulanmaktadır.
Binek otomobil kiralamalarında;
Binek otomobillere ait aylık kira giderlerinin 2025 yılı için 37.000 ₺, 2026 yılı için 46.000 ₺’yi aşan kısmı gider olarak dikkate alınmamaktadır.
Binek otomobil amortismanları;
Vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak satın alındığı hallerde, amortismana tabi tutarı 2025 yılı için 2.100.000 ‘yi, 2026 yılında 2.600.000 ₺’yi aşan binek otomobillerde, en fazla bu tutarlara isabet eden amortismanlar kazançtan indirilebilir.
Binek otomobillere ilişkin genel giderlerin de en fazla %70’i matrahın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
Kıst Amortisman;
Binek otomobillerde, otomobillerin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.
Ancak faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların, bu amaçla kullandıkları otomobiller için, binek otomobil finansman gider kısıtlaması ve kıst amortisman uygulaması söz konusu değildir.
Binek otomobillerin kiralanması ve işletilmesi faaliyetiyle mükellefiyeti bulunan Altın Kanyon A.Ş. kiralama amacıyla aktifine kaydettiği otomobiller için kıst amortisman ve binek otomobil finansman gider kısıtlaması uygulamayacaktır.
Bu bilgiler ışığında azalan bakiyeler yöntemine göre yıllara göre amortisman yoluyla itfa tutarlarının belirlenmesi;
Araçların aktife kayıt tarihi 01.10.2025
| Yıllar (A) | Maliyet (B) | Amortisman Oranı (C) | Amortisman Tutarı (D) (B*C) | Net Defter Değeri (B-D) |
| 2025 | 7.500.000 | %40 | 3.000.000 | 4.500.000 |
| 2026 | 4.500.000 | %40 | 1.800.000 | 2.700.000 |
| 2027 | 2.700.000 | %40 | 1.080.000 | 1.620.000 |
| 2028 | 1.620.000 | %40 | 648.000 | 972.000 |
| 2029 | 972.000 | – | 972.000 | 0 |
Kitabın 16,17,18. sayfalarında bulunan İştirak kazancı istisnasının güncellemesi
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU 5/1-a MADDESİ İSTİSNASI
İştirak Kazançları İstisnası
Bu istisna yurt içi iştirak kazancı istisnası olarak adlandırılır.
Tam veya dar mükellef kurumların;
1. Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılımı dolayısıyla elde ettikleri kazançlar,
2. Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun karına katılma imkanı veren kurucu senetleri ile diğer intifa senetlerinden elde ettikleri kar payları,
3. Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payları ve katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler ile bu fonların katılma paylarının, Vergi Usul Kanununun 279 uncu maddesi kapsamında değerlenmesinden kaynaklanan değer artış kazançları istisna kapsamındadır.
İstisnadan yararlanma şartları;
1. İştirak eden kurum tam veya dar mükellef kurum statüsünde olmalıdır.
2. İştirak edilen kurum tam mükellef kurum statüsünde olmalıdır.
3. İştirak eden kurum, iştirak edilen kurumun sermayesine katılmış olmalıdır.
Sermayeden elde edilen kazancın yanı sıra kurucu ve intifa senetlerinden elde edilen kazançlarda da bu istisnadan yararlanabilir.
İştirak oranının veya iştirak süresinin istisna uygulamasında bir önemi bulunmamaktadır.
Amaç mükerrer vergilendirmeyi önlemek olsa dahi, üzerinden vergi ödenmemiş bir kazancın dağıtımı durumunda da KVK 5/1-a maddesi kapsamında istisnadan yararlanılabilecektir.
Serbest Bölgelerde yer alan mükellefler tam mükellef statüsündedir. Bu sebeple serbest bölgelerde bulunan kurumlara iştirak edilmesi sonucu elde edilen kar payları için de istisnadan yararlanılabilir.
Tam mükellef kurumlarda olduğu gibi, Türkiye’de şube veya irtibat bürosu bulunması şartıyla, dar mükellef kurumlar da yukarda belirtilen şartların varlığı halinde istisnadan yararlanabileceklerdir.
Adi ortaklıklar, kurumlar vergisi kanununun 1. maddesinde sayılan kurumlardan değildir. Dolayısıyla adi ortaklıkların dağıttığı kar payları, bu istisnadan yararlanamaz.
Adi ortaklık, bir tam mükellef kuruma ortak olması sebebiyle kar payı kazancı elde ederse, adi ortaklığın gerçek kişi ortakları istisnadan yararlanamaz. Ancak Adi ortaklığın varsa kurum statüsünde bulunan ortakları ise istisnadan yararlanabilirler.
Örnek
Tam mükellef kurum Güven Yapı A.Ş. inşaat ve taahhüt işi ile iştigal etmektedir. 2025 hesap dönemi içinde ticari faaliyetleri kapsamında elde ettiği kazanç 25.000.000 ₺’dir.
Mükellef kurum 01.02.2025 tarihinde tam mükellef Eko Yazılım A.Ş.’ye ait hisselerin %20’sini satın almıştır. Eko Yazılım A.Ş. 31.12.2024 tarihinde 5.000.000 ₺ kar dağıtımında bulunmuştur. Ortaklar arasında kar paylaştırılmış ve bu sayede Güven Yapı A.Ş. ticari kazancının yanısıra 1.000.000 ₺ kâr payı geliri elde etmiştir.
Çözüm
Tam veya dar mükellef kurumların, tam mükellef kurumların sermayesine katılımı dolayısıyla elde ettikleri kâr payı kazançları Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-a maddesi kapsamında vergiden istisnadır.
Bu istisnadan faydalanabilmek için;
1. şart, iştirak eden kurum tam veya dar mükellef kurum statüsünde olmalıdır.
İştirak eden kurum Güven Yapı A.Ş. tam mükellef Anonim Şirket statüsündedir ve birinci şart sağlanmıştır.
2. şart, iştirak edilen kurum tam mükellef kurum statüsünde olmalıdır.
İştirak edilen kurum Eko Yazılım A.Ş. tam mükellef kurum statüsündedir ve bu şart da sağlanmıştır.
3. şart, iştirak edilen kurumun sermayesine katılmış olunmalıdır.
İştirak edilen kuruma ortak olunmuş ve tüm şartlar sağlanmıştır.
Bu bağlamda elde edilen kazanç KVK 5/1-a maddesi istisnası kapsamında kurumlar vergisinden istisna olacaktır.
Elde edilen 1.000.000 ₺ kâr payı;
640 İştiraklerden temettü geliri olarak kayıtlara alınacak ve bu rakam ticari bilanço karına ilave edilmiş olacaktır. Bu durumda ticari bilanço karı 26.000.000 ₺’ye (25.000.000+1.000.000) yükselecektir.
2025 hesap dönemi Kurumlar Vergisi Beyannamesi ise aşağıdaki şekilde oluşacaktır.
Ticari bilanço karı 26.000.000
Zarar Dahi Olsa İndirilecek İndirim ve İstisnalar 1.000.000
KVK 5/1-a Maddesi Kapsamında İştirak Kazancı İstisnası 1.000.000
Kurumlar Vergisi Matrahı 25.000.000
İstisna uygulaması, beyanname üzerinden indirilerek uygulanacaktır. Ticari bilanço karına ilave edilmiş olan istisna kâr payı kazancı bu sayede kurumlar vergisine tabi tutulmamış olacaktır.
Kitabın 37,38,39,40,41,42,43,44,45,46. sayfalarında bulunan Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı güncellemesi
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU 5/1-e MADDESİ İSTİSNASI
Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası
Kurumların en az 2 tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ile iştirak hisseleri, kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların, kanunda belirlenen oranlara isabet eden kısmı kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
Bu istisna 15.07.2023 tarihinden sonra edinilen taşınmazlarda uygulanmayacaktır.
İstisna oranı 15.07.2023 tarihinden önce iktisap edilen;
taşınmazlar için %25 oranında,
İştirak hisseleri, kurucu senetleri, intifa senetleri, rüçhan haklarında %50 oranında uygulanır
İstisnadan yararlanma şartları;
1. Tam veya dar mükellef kurumlar yararlanabilir.
2. İktisadi kıymetlerin en az 2 yıl tam süreyle (730 gün) elde tutulması gerekmektedir.
3. Satış bedeli, satışı izleyen yılın başından itibaren ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmelidir.
4. Satış tutarının istisnaya isabet eden kısmı, satışın yapıldığı dönemi izleyen yılın başından itibaren 5 yıl süreyle, beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulmalıdır.
5. Menkul kıymet ve taşınmaz ticaretiyle iştigal edenler bu faaliyetleri kapsamında iktisap ettikleri iktisadi kıymetler için bu istisnadan yararlanamaz. Pasifte özel bir fon hesabında tutulan istisna kazancın işletmeden çekilmesi, başka bir hesaba transfer edilmesi şirketin tasfiyeye girmesi durumunda istisna şartları ihlal edilmiş olacaktır.
Böyle bir durumun varlığı halinde zamanında tahsil edilmemiş olan vergiler gecikme faizi ve vergi ziya-ı cezasıyla birlikte tahsil edilir.
İstisna satışın yapıldığı dönemde uygulanır.
İstisnanın amacı firmaların çalışma sermayesini güçlendirmektir. Bu sebeple trampa, takas gibi nakit girdisi olmayan veya borcu azaltmayan elden çıkarmalar istisnadan yararlanamayacaktır.
Kamulaştırma hallerinde istisnadan yararlanılabilir. Kamulaştırma bedeline açılan dava sonucu elde edilen kazançların yine taşınmaza isabet eden kısmı istisnadan yararlanabilir.
İcra yoluyla veya rızası dışında gerçekleşen satışlarda da işletmenin finansal açıdan düzelmesine fayda sağlayacağı için istisna uygulamasından yararlanabilecektir
Kur farkı gelirleri istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Bir şirketin devir alınması durumunda o şirkete ait varlıklara uygulanacak taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnasında 2 yıllık sürenin başlangıç tarihi olarak, devir alınan şirketin taşınmaz veya iştirak hisselerini iktisap ettiği tarih nazara alınır.
Farklı tarihlerde elde edilen iştirak hisselerinin bir kısmını satmaları durumunda FİFO yönteminin kullanılması gerekir.
Yasal yedeklerden elde edilen iştirak hisselerinde edinilme tarihi ilk iktisabın elde edilme tarihidir.
İhraç primlerinden kaynaklı elde edilen iştirak hisselerinin edinilme tarihi, hisse senetlerinin ilk satın alma tarihidir.
Özel fonlardan kaynaklı iştirak hissesi elde edilmesinde ilk satın alma tarihi nazara alınır.
Taşınmazlarda, cins tahsisinin gecikmesi durumunda kullanım tarihi baz alınmalıdır.
İstisna;
Taşınmazların satışında; 15.07.2023 tarihinden önce iktisap edilmiş olanların satışlarında %25 oranında uygulanır. Bu tarihten sonra iktisap edilmiş olan taşınmazların satışında istisna uygulanmaz.
İştirak hisseleri, kurucu senetleri, intifa senetleri, rüçhan haklarının satışında; 27.11.2024 tarihine kadar %75 olarak uygulanırken, bu tarihten itibaren %50 oranında uygulanmaktadır.
Taşınmazından anlamamız gereken;
1. Arsa ve araziler,
2. Tapu kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler,
3. Tapu kütüğüne gayrimenkul gibi tescil edilen haklardır. (İrtifak hakkı, kaynak hakkı, geçit hakkı, devre mülk hakkı gibi)
İştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri;
1. Anonim Şirketlerin ortaklık payları veya hisse senetleri (Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım ortaklıkları hisse senetleri dahil)
2. Limited Şirketlere ait iştirak payları,
3. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerin komanditer ortaklarına ait ortaklık payları,
4. İş Ortaklıklarına ilişkin ortaklık payları,
5. Kooperatiflere ilişkin ortaklık payları olarak sıralanmıştır.
İstisnadan yararlanabilmek için, iktisadi kıymetlerin en az 2 yıl tam süreyle (730 gün) elde tutulması gerekmektedir.
Taşınmazın mülkiyetinin devri tapuya tescil ile gerçekleşir. Satış vaadi sözleşmeleri veya tapuya tescil işlemi gerektirmeyen işlemler sonucu, taşınmaz mülkiyeti devredilmiş sayılmayacağından, bu işlemler sonucu tahsil edilen bedellerin istisnaya konu olabilmesi mümkün değildir.
KDV istisnası açısından;
KDV kanununun 17/4-r maddesine göre;
Kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve teslimi KDV’den istisnadır.
İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları taşınmaz ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır.
İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen Katma Değer Vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.
İstisna süresinin hesaplanmasında gayrimenkullerin adı geçen alıcılar adına tapuda tescil edilip edilmediğine bakılmaksızın fiili kullanıma bırakılma tarihi itibariyle iki tam yıldan fazla süredir kurumun aktifinde kayıtlı bulunması yeterli olacaktır.
15.07.2023 tarihinden sonra aktife alınan taşınmazların satışından elde edilen kazançlarda KDV istisnası uygulanamayacaktır.
15/07/2023 tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazlar için değişiklik öncesi hükümleri uygulanmaya devam etmektedir.
Örnek
Mobilya imalatı ve satışı faaliyetiyle iştigal eden Vizyon Proje A.Ş. 01.09.2022 tarihinde 10.000.000 ₺ bedelle aktifine kaydettiği ve halen idari bina olarak kullandığı taşınmazını, 01.10.2025 tarihinde 50.000.000 ₺ bedelle KDV’den istisna olarak satmıştır. Binanın aktife kayıtlı yeniden değerlemeye tabi tutarı 40.000.000 ₺, birikmiş amortismanı 3.000.000 ₺’dir. Kazancın 3.250.000 ₺ kısmı KVK 5/1-e maddesi kapsamında beyanname üzerinden indirim konusu yapılmıştır. 31.12.2025 tarihinde istisna tutarı özel bir fon hesabına kaydetmiştir.
Satış bedelinin karşılığı olarak yapılan tahsilatlar aşağıdaki gibidir.
Satış bedelinin karşılığı olarak yapılan tahsilatlar aşağıdaki gibidir.
Tarih Tahsilat Şekli Tahsilat Tutarı
05.09.2025 Alınan Avans 1.000.000
01.10.2025 Borca Mahsup 3.000.000
01.10.2025 Banka Havalesi 20.000.000
01.10.2025 Bir Adet Ofis 10.000.000
01.10.2025 Bir Adet Binek Otomobil 2.000.000
01.10.2025 31.12.2026 Vadeli Çek 5.000.000
01.10.2025 31.12.2027 Vadeli Çek 5.000.000
01.10.2025 31.12.2028 Vadeli Çek 4.000.000
Toplam 50.000.000
Çözüm
Binanın 2025 yılında amortisman düşüldükten sonra net defter değeri;
40.000.000 – 3.000.000 = 37.000.000 ₺ olacaktır.
Satıştan elde edilen kazanç;
50.000.000 – 37.000.000 = 13.000.000 ₺ olacaktır.
İstisna oranı; 15/07/2023 tarihinden önce aktife girmiş ve bu tarihten sonra satışa konu taşınmazlar için %25 olarak uygulanacaktır.
İstisna Tutarı 13.000.000 * %25 = 3.250.000 ₺ olarak hesaplanacaktır.
Ancak Mükellef kurumun KVK 5/1-e istisnasında yararlanabilmesi için aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir
1. şart, mükellefin, tam veya dar mükellef kurum statüsünde olmasıdır.
Vizyon Proje A.Ş. tam mükellef anonim şirket statüsündedir ve bu şart sağlanmıştır.
2. şart, iktisadi kıymetlerin en az 2 tam yıl süreyle (730 gün) elde tutulması gerekmektedir
Taşınmaz 01.09.2022 tarihinde envantere kaydedilmiştir. 1.126 gün süresince işletmenin aktifinde bulunan taşınmaz için bu şart da sağlanmıştır.
3. şart, menkul kıymet ve taşınmaz ticaretiyle uğraşanlar bu faaliyetleri kapsamında iktisap ettikleri iktisadi kıymetler için istisnadan yararlanamazlar.
Vizyon Proje A.Ş. mobilya imalatı faaliyeti ile iştigal etmektedir. Binayı alım satım veya kira geliri elde etme amacıyla değil idari ofisler olarak kullanmak için satın almış ve bu amaçla kullanmıştır. Dolayısıyla bu şart da sağlanmıştır.
4. şart, satış bedeli, satışı izleyen yılın başından itibaren ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmiş olması gerekmektedir.
Bina 01.10.2025 tarihinde satılmıştır. İzleyen ikinci takvim yılı sonuna kadar yani 31.12.2027 tarihine kadar yapılacak olan tahsilatlar istisna kapsamında değerlendirilebilecektir.
– Borca mahsuben yapılan tahsilatlar işletmenin nakit varlıklarını arttırıcı etkiye sahiptir ve istisna uygulamasında engel teşkil etmemektedir. 01.10.2025 tarihinde borca mahsuben düşülen 3.000.000 ₺ istisna kapsamında değerlendirilebilecektir.
– Satış öncesinde tahsil edilen avanslar istisna uygulamasında engel teşkil etmemektedir. Dolayısıyla satıştan önce 05.09.2025 tarihinde alınan 1.000.000 ₺ avans istisna olarak değerlendirilecektir.
– 01.10.2024 tarihinde banka havalesi yoluyla alınan 20.000.000 ₺ tahsilat istisna kapsamında değerlendirilebilecektir.
– 31.12.2026 vadeli 5.000.000 ₺ tutarlı çek ile,
– 31.12.2027 vadeli 5.000.000 ₺ tutarlı çek, kanunda belirtilen satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılı sonuna kadar tahsil edilmesi şartına uygun olması sebebiyle istisnadan yararlanabilecektir.
– 31.12.2028 vadeli 4.000.000 ₺ tutarlı çek tahsilat için belirlenen 2 yıllık sürenin aşılmış olması sebebiyle istisnadan yararlanamayacaktır.
– Trampa olarak, 10.000.000 ₺ bedel karşılığı alınan 1 adet ofis ile 2.000.000 ₺ bedele sahip binek otomobil ise işletmenin nakit yapısını güçlendirici bir etki göstermemesi sebebiyle istisna uygulaması kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Bu konuyla ilgili olarak Danıştay 3. Dairesinin 28.09.2010 tarih ve E.2008/3855, K.2010/2827 sayılı kararına göre;
Şirket aktifine kayıtlı servet unsurunun biçim değiştirmesi şeklinde gerçekleşen trampa niteliğindeki işlemin, yasada öngörülen kurumun mali yapısını iyileştirme amacına yönelik doğrudan bir satış olarak kabul edilemeyeceğine hükmedilmiştir.
Bu bilgiler ışığında;
İstisnadan kapsamında değerlendirilebilecek tutar aşağıdaki şekilde olacaktır.
Borca Mahsuben Tahsil Edilen 3.000.000
05.09.2025 Tarihinde Avans Olarak Alınan 1.000.000
01.10.2025 Tarihinde Banka Havalesi 20.000.000
31.12.2026 Vadeli Çek 5.000.000
31.12.2027 Vadeli Çek 5.000.000
Toplam 34.000.000
Bu durumda istisna tutarının hesaplanabilmesi için aşağıdaki şekilde bir orantı kurulabilir.
50.000.000 ₺’nin tamamı tahsil şartını sağlasa 13.000.000 ₺ is. konu olacaktı
34.000.000 ₺ istisna şartına uygun tahsilat için. X ₺ istisnaya konu olacaktı
İstisnaya konu edilebilecek toplam tutar;
34.000.000 * 13.000.000 / 50.000.000 = 8.840.000 ₺ olacaktır.
İstisna tutarı ise; 8.840.000 * %25 = 2.210.000 ₺ olacaktır.
Satış tutarının istisnaya isabet eden kısmı satışın yapıldığı dönemi izleyen yılın başından itibaren 5 yıl süreyle, 5. yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulması gerekmektedir. Bu bağlamda istisna tutarı olan 2.210.000 ₺ özel fon hesabında takip edilmelidir.
Pasifte özel bir fon hesabında tutulan istisna kazancın işletmeden çekilmesi, sermayeye ilave dışında başka bir hesaba transfer edilmesi şirketin tasfiyeye girmesi durumunda istisna şartları ihlal edilmiş olacaktır. Bu durumun varlığı halinde zamanında tahsil edilmemiş olan vergiler gecikme faizi ve vergi ziya-ı cezasıyla birlikte tahsil edilecektir.
İşletmenin istisna olarak değerlendirdiği tutar 3.250.000 ₺’dir.
Fazladan düşülen istisna tutarı; 3.250.000-2.210.000=1.040.000 ₺’dir.
Bu tutar KKEG olarak beyannameye ilave edilmeli ve kurumlar vergisine tabi tutulmalıdır.
KDV açısından;
KDV Kanununun 17/4-r maddesine göre;
Kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve teslimi KDV’den istisnadır.
İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları taşınmaz ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamında değerlendirilmez.
İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen KDV, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.
15.07.2023 tarihinden sonra aktife alınan taşınmazların satışından elde edilen kazançlarda KDV istisnası uygulanamayacaktır.
15/07/2023 tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazlar için değişiklik öncesi hükümleri uygulanmaya devam etmektedir.
Bu bağlamda 15.07.2023 tarihinden önce iktisap edilmiş olan, taşınmaz ticaretiyle iştigal etmeyen ve gayrimenkulünü bu amaçla elde bulundurmayan Vizyon Proje A.Ş.’nin, iki tam yıl süreyle aktifinde tuttuğu taşınmazın satışında KDVK 17/4-r istisnasından yararlanmasında bir engel bulunmamaktadır.